Экологическа сэбэр хониной нооһоор бүтээгдэһэн хубсаһаар нютагаархидаа, аха дүүнэрээ тэдэ олон жэлэй туршада хангана.
Буряадай ТОС-уудай эблэлэй ударидалга доро Хурамхаанай аймагай Аргата һууринай “Базинский” гэһэн ТОС түрүүшүүлэй тоодо коммерческэ бэшэ ниитын эмхи (НКО) болгогдоһон байна.
- Аргатын “База” гэһэн газарта бидэ ТОС-оо байгуулаабди. Тэрэмнай “Базинское” гэһэн һонин нэрэтэй болошоо. Нютагайнгаа шэг шарай һайжаруулгын ажал хэжэ эхилээбди. Бог шоройһоо сэбэрлээбди. Мүн элүүржүүлгын түсэлнүүдые табижа, ТОС-уудай дунда урилдаануудта эрхимүүдэй тоодо оролсожо, һанаһан хэрэгээ бүтээжэ шадаһандаа баяртайбди, - гэжэ “Базинское” ТОС-ой хүтэлбэрилэгшэ Цымжидма Дулмацыреновна Цыремпилова хөөрөөгөө эхилнэ.
Удангүй ТОС-ой дэргэдэ “Дулаахан” гэһэн эхэнэрнүүдэй клуб байгуулагдаа һэн. Өөрынгөө хониной нооһо хаянгүй хэрэглэжэ, хубсаһа хунар оёжо, нэхэжэ эхилһэн байна.
- Манай Хурамхаанай аймаг хойто зүгэй газар дэбисхэртэ дүтэ нютаг гэжэ нэрлэгдэжэ, тусхай хүнгэлэлтэтэй гээшэ. Тиимэһээ эхэнэрнүүднай 50 наһа хүрөөд лэ, наһанай амаралтада гарадаг гээшэ. Тиигээд юу хэхэнь бэ? “Дулаахан” клубайнгай дэргэдэ суглараад лэ, нооһоор янза бүриин юумэ хэжэ эхилээ. Түрүүшээр 50 гаран хүн ябажа, һуралсал гараа. Гартаа дүйтэй 7-8 эхэнэрнүүд эрхим оёдолшоднай гээд тоологдоно. Эдэ хэд бэ гэбэл, Сэндэмэ Этигэевна Гармаева, Любовь Сандаковна Гунтупова, Будама Ринчиновна Цыренова, Долгор Хубисхаловна Балданова, Туяна Раднаевна Будаева, Дугарма Хубисхаловна Бухаева, Санжидма Николаевна Ширеторова гэгшэд болоно, - гэжэ Цымжидма Дулмацыреновна урматайгаар хөөрэнэ.
Үшөө 2020 ондо хониной нооһоор хубсаһа хунар нэхэжэ, бэе махабадаа һайжаруулха талаар тусхай түсэл зохёогоо. Ородой юрэнхылэгшын грантда 2021 ондо хүртэһэн байна. Грантын ашаар нэн түрүүн тусхай оньһон техникэ худалдан абаа. Доо- до Новгород, Саратов, Москва, Санкт-Петербург хотонуудһаа тэрэнээ асараа. Нооһо сэбэрлэжэ угааха кардер абаа. Мүн оёдолой станогуудаар “дулааханайхид” хангагдаа.
- Нэгэдэхеэр, байгаали хамгаалха талаар ехэ ажал ябуулһан байнабди. Һүүлэй олон жэлнүүдтэ хониной нооһон элдүүрилэгдэнгүй, хээрэ хаягдадаг болоод байгаа. Тэдэнииень абажа, элдэб хубсаһа хунар оёжо, нэхэжэ һураабди гэжэ грантынгаа бэшэг соо ойлгуулаабди. Хониной нооһо хэрэглэхэ гээшэ урданай ехэ эрдэм байһан юм, мартагдаһанииень һануулжа, бүтээжэ эхилээбди. Тиигэжэ мүнөө тархиһаа хүл хүрэтэр хубсаһа, малгай, пулаад, жиледүүдые, бээлэй, платье, юбкэ, гутал болон бусадые нэхэдэг болообди.
Нажартаа үмдэхэдэ һэрюун, үбэлдөө дулаан гээшэ. Бэедэ шанартай, туһатай хубсаһан болоно.
Хубсаһа хунарһаа гадна нооһоороо унтариин хэрэгсэлнүүдые бүтээнэбди. Зөөлэн дэрэ (подушка) дээрэ үбдэжэ байһан толгойгоо табяад хэбтэбэл, заал һаа һайн болодог юм. Нюрганай үбшэнһөө туһатай бүһэнүүдые хэнэбди, - гэжэ Цымжидма Цыремпилова мэдээсэнэ.
Грантын ашаар “Дулааханай” эхэнэрнүүд дүй дүршэлөө дээшэлүүлээ. Улаан-Үдэһөө тусхай мэргэжэлтэд ерэжэ, һуралсал хэһэн байна. Сагаан һарын урдахана уран гартай Софья Ринчино ерэжэ, гуталнуудые яажа һэеы даран хэхэб гэһэн шэнэ оньһон арга харуулжа, дүршэлөөрөө хубаалдаа.
Мүнөө тэдэнэр өөһэдөө хүнүүдые һургадаг болонхой. Жэшээлбэл, үнгэрһэн хабар Хяагтын аймагай “Вдохновение” ТОС-ой эдэбхитэд ерэжэ, хэдэн хоногой хугасаада оёжо, нэхэжэ һураһан байна.
Сагаан һарын үедэ аймагай “Хүүгэн Дангина” гэһэн урилдаанда Дари Шагжина ганса хониной нооһоор хэгдэһэн хубсаһа үмдэжэ, дефиледэ гараад, олониие ехэ гайхуулаа. 10 наһатай Дариин хубсаһа “Дулааханай” уран гартан Любовь Сандаковна Гунтупова бэлдэһэн байгаа.
2022 оной һүүл багаар Аргатын соёлой байшан капитальнаар заһабарилагдажа, ашаглалгада тушаагдаа. Хоёр дабхартай тус байшан 1980 ондо баригдаһаар, нэгэшье дахин заһабарилагдаагүй байгаа.
Соёлойнгоо шэнэ байшанда алтанхан гартай аргатынхид “сагаан алтаяа” дулаахан хубсаһан болгон баясуулна.
